SHIN SPLINTS
Dotyka 4-35 % osób uprawiających sport, szczególnie biegaczy. Charakteryzuje się bólem w przedniej części goleni w okolicy przyczepów mięśni zginaczy takich jak mięsień płaszczkowaty czy zginacz długi palców. Obecnie wyróżnia się 31 różnych dolegliwości, które mogą kryć się pod mianem „shinsplint” takich jak zespół ciasnoty powięzi czy nawet złamania zmęczeniowe w obrębie kości piszczelowej. Shinsplint często wiąże się z nieprawidłowościami biomechanicznymi w obrębie kończyny dolnej takimi jak: szpotawość lub koślawość stawów kolanowych, torsja kości piszczelowej, wady stóp (płaskostopie, stopa wydrążona) oraz różnice w długości kończyn. Należy także zwrócić uwagę na intensywność treningów np. zmniejszyć czas ich trwania, wydłużyć okres regeneracji i skupić się na ćwiczeniach rozciągających po treningu. Do swojego planu treningowego warto dodać także ćwiczenia stabilizacyjne ze względu na możliwą niewydolność mięśni stabilizacyjnych, która także może być przyczyną powstawania shin splint.
Ból niedokrwienny w przedziałach mięśniowych jest zrozumiały, ponieważ długotrwałe ćwiczenia, powodują zatrzymanie dużej objętości płynu zewnątrzkomórkowego. Nagromadzona ilość płynu wywiera nacisk na ścianę powięzi powodując powstanie dysproporcji między przedziałem mięśniowym i powięziowym jako rezultat zwiększonego ciśnienia w przedziałach.
Do najczęściej wymienianych typów shin splint opisywanych w literaturze należą:
- MTSS– (Medial Tibial Stress Syndrome- z ang. zespół przeciążenia przyśrodkowej okolicy piszczeli) zespół przeciążenia przyśrodkowej okolicy piszczeli, stanowiący 75% wszystkich dolegliwości w okolicy goleni,
- ATSS– (Anterior Tibial Stress Syndrome- z ang. zespół przeciążenia przedniej okolicy piszczeli) zespół przeciążenia przedniej okolicy piszczeli, wynikający głównie z lokalizacji przyczepu mięśnia piszczelowego przedniego,
Rozpoznanie:
- szczegółowy wywiad obejmujący pytania z zakresu intensywności treningu, czasu jego trwania, czasu poświęconego na regenerację i sposobu rozciągania mięśni po treningu, a także obuwia i nawierzchni biegowej,
- dokładne badanie podmiotowe: badanie palpacyjne poszczególnych grup mięśniowych i kości zaangażowanych w powstawanie shin splint, badane czucia (w celach różnicowych), ocena ruchu czynnego i biernego w stawie skokowym, pomiar ciśnienia wewnątrz przedziałowego przed, w trakcie i po wysiłku,
- przydatna może być ocena biomechaniczna chodu i biegu pacjenta, ocena obuwia,
- badania obrazowe: RTG, USG, MRI,
- badanie scyntygraficzne kości
Leczenie:
w początkowej fazie:
zmniejszenie intensywności treningu, ale niecałkowite zaprzestanie treningu, krioterapia, kinesiotaping w celu odciążenia przeciążonych struktur w obrębie tkanek miękkich, odpoczynek, jeśli leczenie zachowawcze nie pomoże- unieruchomienie w ortezie na okres
2-6 tygodni,
Rehabilitacja:
wprowadzenie ćwiczeń rozciągających i wzmacniających z narastającym obciążeniem, trening ekscentryczny, terapia manualna w obrębie tkanek miękkich, mobilizacja stawów
w okolicy dysfunkcji.
Obecnie za najlepszy sposób leczenia zachowawczego uznaje się wprowadzenie ćwiczeń rozciągających i wzmacniających w połączeniu z krioterapią ogólnoustrojową lub miejscową stosowaną w celu zmniejszenia obrzęku i dolegliwości bólowych oraz modyfikację treningu polegającą na wprowadzeniu elementów marszu przygotowujących do powrotu do biegania oraz zmniejszenie intensywności treningu biegowego lub zastąpienie go w początkowej fazie treningiem w środowisku wodnym. Należy także zwrócić uwagę na obuwie pacjenta, sprawdzić jego technikę biegu i ocenić ustawienie stopy w różnych fazach biegu,
a w przypadku występowania nieprawidłowości skorygować je poprzez zastosowanie wkładek ortopedycznych i wdrożenie treningu „krótkiej stopy”. Niezwykle ważne są także ćwiczenia rozciągające zarówno mięśnie tylnej grupy łydki, takich jak mięsień brzuchaty czy płaszczkowaty, jak i rozciąganie w celu zachowania równowagi mięśni przedniej grupy goleni. Czasem przydatny okazuje się być także kinesiotaping wspomagający proces rehabilitacji.
Przykładowy zestaw ćwiczeń:
Ćwiczenie 1
Ćwiczenie rozciągające mięśnie łydki. Opierając się rękoma o ścianę ustaw nogę, której mięśnie brzuchate łydki chcesz rozciągać w pozycji zakrocznej. Stopy powinny być ustawione równolegle do siebie, kolano wyprostowane, a pięta stopy zakrocznej dotykać podłoża. Przesuwając swój środek ciężkości w przód, na nogę wykroczną, zwiększamy rozciąganie mięśnia brzuchatego łydki (fot. 1)
W podobny sposób można rozciągać mięsień płaszczkowaty. Opierając się o ścianę, ustawiamy nogę w pozycji zakrocznej. Stopy muszą być ustawione równolegle, pięta nogi zakrocznej dotykać podłoża, ale kolano należy ustawić w lekkim zgięciu (fot. 2). Zwiększając zgięcie w kolanie powodujemy na większe rozciąganie mięśnia płaszczkowatego.
Ćwiczenie 2
Ćwiczenie rozciągające mięśnie przedniej grupy goleni. Usiądź na piętach dociskając stopy do podłoża, stopy skieruj paluchami do siebie, kolana w przód (fot. 3). Następnie trzymając plecy prosto, przechyl swój środek ciężkości w tył tak żeby kolana oderwały się od podłoża (fot. 4)
Ćwiczenie 3
Ćwiczenia wzmacniające mięsień trójgłowy łydki polegają na wspięciach na palce lub chodzeniu na palcach, czyli odrywaniu pięt od podłoża. Mogą być wykonywane obunóż (fot. 5) lub jednonóż, co powoduje większe obciążenie (fot.6).
Ćwiczenie 4
Ćwiczenia wzmacniające przedniej grupy mięśni goleni polegają na odrywaniu palców od podłoża, czyli staniu lub chodzeniu na piętach (fot 7).
Ćwiczenie 5
Rozluźnianie mięśni goleni za pomocą wałka piankowego.
Grupa tylna (fot. 8) – oprzyj łydkę na wałku, a następnie przesuwaj się po nim opierając się na rękach i drugiej nodze, tak żeby rozluźnić całą okolicę od dołu podkolanowego do guza piętowego. Kierunek pokazuje strzałka na fotografii.
Grupa przednia (fot. 9) – oprzyj się na wałku przednią stroną goleni. W podporze na rękach i drugiej nodze przesuwaj się na wałku rozluźniając okolicę od stawu kolanowego do stawu skokowego. Rolowanie wykonuje się tylko na tkankach miękkich, omijaj kość piszczelową, żeby jej nie podrażnić.
Literatura
1. A Randomized Controlled Trial of a Leg Orthosis versus Traditional Treatment for Soldiers with Shin Splints: A Pilot Study
Ember Johnston, AMSC USA Timothy Flynn, PT, PhD, OCS, FAAOMPTMichael Bean, AMSC USA Matthew Breton, AMSC USA Matthew Scherer, AMSC USAGailDreitzler, AMSC USA Dennis Thomas, USN
2. Medial tibial stress syndrome: conservative treatment options R. Michael Galbraith Mark E. Lavallee
3. THE MEDIAL TIBIAL SYNDROME Exercise Ischaemia in the Medial Fascial Compartment of the Leg J. PURANEN, OULU, FINLAND